Բաժին : Քաղաքականություն
Ռազմավարական խաղ Անդրկովկասում. ինչի՞ շուրջ են պայմանավորվել Պուտինը, Ալիևը և Փաշինյանը. riafan.ru
Ռուսական Լուրերի դաշնային գործակալությունը (riafan.ru) հրապարակել է Южный Ветер տելեգրամյան ալիքի նոր հոդվածը, որում անդրադարձ է արվել երեկ Նիկոլ Փաշինյանի, Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հանդիպմանը, Թուրքիայի մասնակցությանը ԼՂ համակարտության կարգավորման հարցում, ինչպես նաև հարակից հարցերի:
Ստորև թարգմանաբար ներկայացնում ենք վերլուծական հոդվածը.
«Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինը, Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը և Նիկոլ Փաշինյանը հանդիպում են ունեցել հունվարի 11-ին Մոսկվայում`ռազմավարական որոշումներ կայացնելու համար, համաձայնեցնելու Կովկասում տրանսպորտային ուղիների վերջնական արգելափակումը: Եվ չնայած վերջում ստորագրվեց միայն դեկլարատիվ փաստաթուղթ, այն է՝ Վլադիմիր Պուտինի, Իլհամ Ալիևի և Նիկոլ Փաշինյանի համատեղ հայտարարությունը, հանդիպումը միանշանակորեն զարկ է տալիս տարածաշրջանի վերափոխման նոր գործընթացների:
Տելեգրամյան ալիքի՝ կայացած բանակցությունների արդյունքների գործնական վերլուծությունների համաձայն՝ 2021 թվականը կրկին փոփոխություններ կբերի Կովկասում:
Նախապատրաստական գործընթացներ Սոչիում և հատուկ ծառայությունների աշխատանք
Երեք երկրների ղեկավարների ծրագրված հանդիպման առաջին տեղեկությունները սկսեցին տարածվել 2020-ի վերջին, բայց պաշտոնական գերատեսչությունների կողմից դրանք չէին հաստատվել: Այնուհետև, Սոչիում տեղի ունեցավ Թուրքիայի արտգործնախարար Մևլյութ Չավուշօղլուի և Ռուսաստանի ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովի հանդիպումը ՝ Լեռնային Ղարաբաղում «ժամացույցները համապատասխանեցնելու համար»:
Այնուհետև տարածաշրջանում, հատկապես սահմանամերձ գոտիներում անվտանգության ամրապնդման նպատակով իրականացվեց լրացուցիչ միջոցառումների շարք:
Դեկտեմբերի 30-ին Մոսկվայում տեղի ունեցավ ՌԴ անվտանգության դաշնային ծառայության տնօրեն Ալեքսանդր Բորտնիկովի և նրա հայ և ադրբեջանցի գործընկերներ Արմեն Աբազյանի և Ալի Նագիևի հանդիպումը:
Իսկ դեկտեմբերի 31-ին Թուրքիայի պաշտպանության նախարար Հուլուսի Աքարը այցելեց Ադրբեջան:
Դրանից հետո Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում 2021 թ.-ի առաջին օրերը նվիրված էին սահմանի սահմանազատման վերջին հարցերի կարգավորմանը: Միևնույն ժամանակ, աշխատանքի զգալի մասը վստահվել է Ռուսաստանի ԱԴԾ սահմանապահ ծառայությանը, որն այժմ վերահսկում է Հայաստանի սահմանը ինչպես Թուրքիայի, այնպես էլ Ադրբեջանի հետ:
Վերջակետը դրվեց հունվարի 8-ին և 10-ին Արարատի մարզի Երասխ համայնքին հարող չեզոք գոտում և Սյունիքի մարզի Գորիս համայնքի Որոտան և Շուռնուխ բնակավայրերի տարածքում Հայաստանի և Ադրբեջանի հատուկ ծառայությունների ղեկավարների հանդիպումից հետո, որի ընթացքում կրկին քննարկվեց գերիների փոխանակման հարցը, անհայտ կորածների որոնման ուղղությամբ տարվող աշխատանքները, բայց ամենակարևորը`սահմանը հատելու կարգը:
Այսպես, երկրների ղեկավարները պայմանավորվեցին անձնական հանդիպման շուրջ՝ քննարկելու և հետագա առանցքային որոշումներ կայացնելու տարածաշրջանում իրավիճակի զարգացման վերաբերյալ:
Գոհ Ալիև և սափրված Փաշինյան
Հանդիպման վերաբերյալ տեղեկատվական հարթակներում ամենաակտիվը, անշուշտ, հայկական կողմն էր:
Տարբեր լրատվամիջոցներ լի էին հաղորդագրություններով, որ Փաշինյանը կրկին պատրաստվում է մահաբեր պայմանագիր ստորագրել Երևանի համար: Որոշ ցուցարարներ պատրաստվում էին ընդհանրապես փակել դեպի օդանավակայան տանող ճանապարհը՝ թույլ չտալու, որ Փաշինյանն ինքնաթիռ բարձրանա:
Ընդդիմության առաջնորդ Վազգեն Մանուկյանը հայտարարեց, որ Փաշինյանի ստորագրած փաստաթղթերը անհապաղ չեղյալ են հայտարարվելու Հայաստանում նոր իշխանության հաստատումից հետո:
Այնուամենայնիվ, հանդիպումը տեղի ունեցավ ըստ ժամանակացույցի և տևեց բավականին երկար՝ մոտ չորս ժամ:
Վլադիմիր Պուտինը նախ հանդիպեց գործընկերների հետ նույն սեղանի շուրջ, ապա անձնական հանդիպում ունեցավ յուրաքանչյուրի հետ:
Այստեղ կարևորագույնը համատեղ հայտարարության հրապարակումն էր, որում կողմերը հաստատեցին նոյեմբերի 9-ի եռակողմ համաձայնագրի հաջող իրականացումը և խոստացան ակտիվացնել Կովկասում տրանսպորտային ուղիների ապաշրջափակման մասին 9-րդ կետի իրականացումը:
Սահմանվել են սեղմ ժամկետներ: Այսպես, Լեռնային Ղարաբաղի զարգացման վերաբերյալ Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի աշխատանքային խմբի առաջին հանդիպումը տեղի կունենա մինչև հունվարի 30-ը, իսկ մինչև մարտի 1-ը պետք է ներկայացվի իրադարձությունների մանրամասն ճանապարհային քարտեզը:
Ենթադրական առումով յուրաքանչյուր կողմի համար կա շահավետ իրավիճակ, որը պայմաններ կստեղծի ազգային տնտեսությունների աճի համար, որոնք լուրջ հարվածներ են ստացել կորոնավիրուսի համավարակի և ռազմական գործողությունների պատճառով:
Խոսելով այլ երկրների ներգրավվածության մասին՝ ակնհայտ է, որ Ռուսաստանի նախագահը նկատի ուներ Իրանը: Ջուղայից ՝ երբեմնի ամենամեծ հանգույցային կայանից, մասնաճյուղի գործարկումը հիմնովին փոխում է երկաթուղու մասնաճյուղի դերը Հայաստանի համար, քանի որ բացի Իրանից Հայաստան ուղևորվող բեռներից, կան նաև տարանցիկ բեռներ, որոնք Իրանից տարանցվում են Հայաստանի տարածքով դեպի Սև ծովի նավահանգիստներ: Այս սցենարում Հայաստանը սկսում է խաղալ տարանցիկ երկրի դեր:
Թուրքիան լոբբի՞նգ է անում բրիտանական մեկ այլ ծրագրի վրա
Հայաստանի տարածքով տրանսպորտային ուղիների ապագա ապաշրջափակման համատեքստում շատ հետաքրքական է մեկ կետ: Դեռ 2014-ին Եվրամիությունն ու բրիտանական Conflict pool կազմակերպությունը ֆինանսավորեցին Կարս-Գյումրի-Նախիջևան-Մեղրի-Բաքու երկաթուղային կապի հնարավոր վերականգնման ուսումնասիրությունը: Այն որպես հիմնական խնդիր նշում է Հարավային Կովկասի հակամարտության ներուժը, ինչպես նաև մանրամասնում է, որ նախագիծը տնտեսապես ձեռնտու է Հայաստանին, Ադրբեջանին և Թուրքիային, ուստի այն կարող է օգնել խաղաղ կարգավորմանը:
Եվ ահա այդ ուսումնասիրությունից չորս տարի անց, Հայաստանում իշխանության եկավ Նիկոլ Փաշինյանը, և երկու տարի անց հակամարտության լուծումը դուրս եկավ «մեռյալ կետից», և կողմերը սկսեցին խոսել առևտրային ուղիները վերականգնելու մասին:
Հիմնադրամի գնահատականներով, որոնք իրականացվել են վեց տարի առաջ, երկաթուղային կապի վերակառուցման ծախսերը պետք է կազմեն 430 միլիոն ԱՄՆ դոլար. այդ գումարը կփոխահատուցվեր 10-12 տարվա ընթացքում, ինչը լավ ցուցանիշ է համարվում:
Ռուսաստանի ռազմավարական քայլը ապագայի համար
Ռուսաստանի համար, տրանսպորտային բոլոր նախագծերի իրականացմանն ակտիվ մասնակցությունից բացի, կա նաև մեկ այլ դրական պահ՝ պայմաններ են ստեղծվում Վրաստանի մեկուսացման համար:
Ռուսաստանի և Թուրքիայի երկաթուղային ցանցերի միացումը փաստացի կարժեզրկի Վերին Լարսով անցնող ճանապարհը, հետագայում նաև կնվազեցնի երթևեկությունը Կարս-Ախալքալաք-Թբիլիսի-Բաքու երկաթուղով, որի կառուցումը ֆինանսավորվում էր Վրաստանի կողմից`Ադրբեջանի վարկի հաշվին:
Շատ կարևոր է, որ դա տեղի է ունենում Վրաստանի ստվերային առաջնորդ Բիձինա Իվանիշվիլիի քաղաքականությունից փաստացի դուրս գալու ֆոնին, ինչը, ամենայն հավանականությամբ, ետնաբեմային համաձայնությունների արդյունք է ընդդիմության հետ, որն անհամբեր սպասում էր ԱՄՆ նորընտիր նախագահ Ջո Բայդենի իշխանության գալուն և ամեն կերպ արգելափակում էր նոր խորհրդարանի գործունեությունը:
Այսպիսով, հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կայունացումից բացի, ձեռք բերված պայմանավորվածությունները նաև ուժեղ կանխարգելիչ քայլ են Թբիլիսիում իշխանության գալ ցանկացող արմատական ուժերի դեմ պայքարում: Ավելին, երկաթուղային տարանցման զարգացման համատեքստում Վրաստանի համար կստեղծվի լուրջ հիմք`մտածելու Աբխազիայի տարածքով ապրանքների անցումը թույլ տալու մասին: Հաշվի առնելով սիներգիստական նախագծեր կառուցելու Մոսկվայի և Անկարայի ցանկությունը, այս տարբերակը, անշուշտ, կքննարկվի»:
